Recensie over “Bouterse aan de macht” van Ivo Peters en Pieter van Maele (2012).
Als men iets wil begrijpen van wat er in de laatste jaren in Suriname op politiek niveau heeft plaatsgevonden, dan is aan te raden om “Bouterse aan de macht” lezen: een gedegen, uitgebreid en correcte vertelling van de politieke feiten van de afgelopen twee jaar met hier en daar een duiding ervan. Er is echter één kritiekpunt op het boek te noemen. De electorale verhoudingen worden onjuist weergegeven. Waar de auteurs met name gekeken hebben naar het aantal parlementszetels, dient ook gekeken te worden naar het aantal stemmen. In dit schrijven stel ik de misvatting dat de overkoepelende oppositiepartij Nieuw Front gigantisch verloren heeft aan de orde.
In het boek “Bouterse aan de macht” wordt over Coronie de volgende analyse gemaakt: “In het kokosdistrict Coronie bijvoorbeeld, waar in 2005 Nieuw Front en NDP even groot waren, wordt Nieuw Front volledig van de kaart geveegd. Mega Combinatie haalt er beide zetels binnen. De tijd dat Coronie, waar voornamelijk Surinamers van creoolse afkomst wonen, een bastion van de NPS is, blijkt verleden tijd. (…) De teloorgang van Nieuw Front is vooral de schuld van de wegkwijnende Nationale Partij Suriname.” Het boek stelt verder stelselmatig dat Nieuw Front een electorale opdonder heeft opgelopen bij de verkieizingen van 2010. Daarbij pretendeert het boek niet alleen zicht te geven op het nabije verleden en heden van de politiek in Suriname, maar ook op de toekomst.
Het district Coronie is een goed voorbeeld hoe er strategisch gestreden is om het aantal zetels voor volksvertegenwoordigers van diverse politieke partijen. In Suriname gaan politieke partijen veelal niet op ‘eigen kracht’ de verkiezingen in. Zij stellen kieslijsten samen op basis van een bundeling van politieke partijen. Zo is de Mega Combinatie (MC) een bundeling van de politieke partijen NDP (van Bouterse), PALU, NS en KTPI. Nieuw Front (NF) is een bundeling van de VHP, NPS, SPA en DA’91. Deze combinaties verschillen per verkiezing. De één op één vergelijking tussen NF en NDP in 2005 en NF en MC in 2010 is dan ook onzorgvuldig. Als er gekeken wordt naar het aantal stemmen op de kieslijsten gedurende de jaren, komt er een ander resultaat naar voren dan op basis van het aantal behaalde zetels.
In Coronie bijvoorbeeld behaalde NF geen zetels en de MC de beide partlementszetels. Frappant is dat NF twee stemmen moet inleveren en dat de kieslijst Mega Combinatie ten opzichte van 2000 meer dan een verdriedubbeling van het aantal stemmen boekt. De lijsten zijn in 2000 en 2010 verschillend samengesteld. In 2010 namen de politieke partijen PALU, NDP en VVV anders dan de jaren daarvoor samen deel aan de verkiezingen. Een logische verklaring ligt dus in het feit dat PALU, vanouds sterk in Coronie, zich om strategische redenen gevoegd heeft onder de paraplupartij Mega Combinatie. De oud-president Wijdebosch zijn VVV voegde zich wederom bij Desi Bouterse zijn Mega Combinatie. Als men dus de stemmen van oud-NDP’er Wijdenbosch zijn VVV in 2005 meetelt, dan is de verklaring compleet. Nieuw Front heeft daarnaast weinig schade ondervonden wat betreft het absolute aantal stemmen dat vertrekkende partij Pertjaja Luhur heeft weten mee te nemen door uit de combinatie te stappen en met een aantal kleine partijen de overkoepelende partij VolksAlliantie op te richten. Naast een groei van het aantal jonge kiesgerechtigden, bestaat er dus eigenlijk geen schommeling in de electorale verhoudingen in dit district.
Doordat er in 2010 minder kieslijsten van politieke partijen meegedaan hebben met de verkiezingen in vergelijking met de jaren daarvoor, is de verdeling van het aantal zetels anders verlopen. Het kiesstelsel werkt daarmee uit dat Mega Combinatie in Coronie de twee parlementszetels op haar naam kan zetten en dat Nieuw Front, die ten opzichte van de Mega Combinatie van 2010 minder stemmen behaalde, het nakijken heeft. Hoe worden deze zetels verdeeld? Er wordt allereerst gekeken welke lijst het meeste aantal stemmen heeft behaald. Deze lijst krijgt de eerste zetel toebedeeld. Vervolgens wordt het aantal stemmen van deze lijst afgehaald die de zetel heeft opgeleverd en wordt er op basis van het nieuwe getal opnieuw bekeken welke partij het meest aantal stemmen heeft behaald. Enzovoorts. Nadat alle zetels verdeeld zijn, wordt er met de stemmen die over blijven worden niets meer gedaan.
Een analyse dat in Suriname veelal te horen is en dat ook in het genoemde boek weerklank vindt, is dat de bevolking de zogenaamde ‘oude politiek’ (Nieuw Front) beu was en dat in het kiesgedrag laat merken, is niet structureel in alle districten terug te zien in een vermindering van het aantal stemmen op de vorige regeringspartij Nieuw Front (op de NF-lijst in Coronie deed overigens de Hindoestaanse VHP niet mee). Als men enkel naar het eindresultaat kijkt (dus naar het aantal zetels), dan is het een logische analyse. Maar als men naar de onderliggend aantal stemmen kijkt, is dit een grote misvatting.
Kortom: verkiezingen in Suriname worden gewonnen middels het aangaan van voor de verkiezingen gesloten strategische allianties. Dit strategische spel heeft in bijna alle districten plaatsgevonden: de Mega Combinatie wist handige coalities te sluiten en haalde ten opzichte van Nieuw Front meer stemmen binnen en daarmee meer DNA-zetels. Daarnaast, dus nadrukkelijk op de tweede plaats, hebben veel nieuwe stemmers (jongeren) tegen de ‘oude politiek’ gezegd te hebben gestemd.
Toch hebben de auteurs over de teruggang van NPS een punt. Nieuw Front heeft in drie van de vijf districten waar VHP niet aan de verkiezingen mee heeft gedaan, en dus waar de NPS er nagenoeg alleen voorstond, percentueel bezien een behoorlijke grote kiezersgroep niet zover kunnen bewegen om een stem op de NF-lijst uit te brengen. Toch is het te gemakkelijk om te stellen dat de NPS, die inderdaad verloren heeft, “weggevaagd” is. Oud-president Ronald Venetiaan heeft het leiderschap in 2012 overgedragen aan Gregory Rusland waardoor de NPS de stempel van de ‘oude politiek’ achter zich wil laten. Zullen de gelederen zich sluiten? Dat moeten we nog zien.
De verhoudingen in en samenstelling van het parlement in 2015 hangt af van hoeveel lijsten er samengesteld worden en hoeveel stemmen deze kieslijsten gaan ontvangen. Nu al geeft de nieuwe leiding van de BEP aan zonder de ABOP van Brunswijk de verkiezingen in te willen gaan… Het is daarom onjuist en voorbarig om aan te geven dat NF weggevaagd is of electoraal gigantisch verloren heeft. Het is jammer dat de auteurs van zo’n goed leesbaar journalistiek werk met zoveel interessante feiten zich te weinig verdiept hebben in het Surinaams kiesstelsel en politieke strategieën van de partijen. Desondanks is het boek voor diegene die onwetend is en meer wil weten over de hedendaagse politiek in Suriname een goede inleiding.
