Recensie over “Bouterse aan de macht” van Ivo Peters en Pieter van Maele (2012).
Als men iets wil begrijpen van wat er in de laatste jaren in Suriname op politiek niveau heeft plaatsgevonden, dan is aan te raden om “Bouterse aan de macht” lezen: een gedegen, uitgebreid en correcte vertelling van de politieke feiten van de afgelopen twee jaar met hier en daar een duiding ervan. Er is echter één kritiekpunt op het boek te noemen. De electorale verhoudingen worden onjuist weergegeven. Waar de auteurs met name gekeken hebben naar het aantal parlementszetels, dient ook gekeken te worden naar het aantal stemmen. In dit schrijven stel ik de misvatting dat de overkoepelende oppositiepartij Nieuw Front gigantisch verloren heeft aan de orde.
In het boek “Bouterse aan de macht” wordt over Coronie de volgende analyse gemaakt: “In het kokosdistrict Coronie bijvoorbeeld, waar in 2005 Nieuw Front en NDP even groot waren, wordt Nieuw Front volledig van de kaart geveegd. Mega Combinatie haalt er beide zetels binnen. De tijd dat Coronie, waar voornamelijk Surinamers van creoolse afkomst wonen, een bastion van de NPS is, blijkt verleden tijd. (…) De teloorgang van Nieuw Front is vooral de schuld van de wegkwijnende Nationale Partij Suriname.” Het boek stelt verder stelselmatig dat Nieuw Front een electorale opdonder heeft opgelopen bij de verkieizingen van 2010. Daarbij pretendeert het boek niet alleen zicht te geven op het nabije verleden en heden van de politiek in Suriname, maar ook op de toekomst.
Het district Coronie is een goed voorbeeld hoe er strategisch gestreden is om het aantal zetels voor volksvertegenwoordigers van diverse politieke partijen. In Suriname gaan politieke partijen veelal niet op ‘eigen kracht’ de verkiezingen in. Zij stellen kieslijsten samen op basis van een bundeling van politieke partijen. Zo is de Mega Combinatie (MC) een bundeling van de politieke partijen NDP (van Bouterse), PALU, NS en KTPI. Nieuw Front (NF) is een bundeling van de VHP, NPS, SPA en DA’91. Deze combinaties verschillen per verkiezing. De één op één vergelijking tussen NF en NDP in 2005 en NF en MC in 2010 is dan ook onzorgvuldig. Als er gekeken wordt naar het aantal stemmen op de kieslijsten gedurende de jaren, komt er een ander resultaat naar voren dan op basis van het aantal behaalde zetels.
In Coronie bijvoorbeeld behaalde NF geen zetels en de MC de beide partlementszetels. Frappant is dat NF twee stemmen moet inleveren en dat de kieslijst Mega Combinatie ten opzichte van 2000 meer dan een verdriedubbeling van het aantal stemmen boekt. De lijsten zijn in 2000 en 2010 verschillend samengesteld. In 2010 namen de politieke partijen PALU, NDP en VVV anders dan de jaren daarvoor samen deel aan de verkiezingen. Een logische verklaring ligt dus in het feit dat PALU, vanouds sterk in Coronie, zich om strategische redenen gevoegd heeft onder de paraplupartij Mega Combinatie. De oud-president Wijdebosch zijn VVV voegde zich wederom bij Desi Bouterse zijn Mega Combinatie. Als men dus de stemmen van oud-NDP’er Wijdenbosch zijn VVV in 2005 meetelt, dan is de verklaring compleet. Nieuw Front heeft daarnaast weinig schade ondervonden wat betreft het absolute aantal stemmen dat vertrekkende partij Pertjaja Luhur heeft weten mee te nemen door uit de combinatie te stappen en met een aantal kleine partijen de overkoepelende partij VolksAlliantie op te richten. Naast een groei van het aantal jonge kiesgerechtigden, bestaat er dus eigenlijk geen schommeling in de electorale verhoudingen in dit district.
Doordat er in 2010 minder kieslijsten van politieke partijen meegedaan hebben met de verkiezingen in vergelijking met de jaren daarvoor, is de verdeling van het aantal zetels anders verlopen. Het kiesstelsel werkt daarmee uit dat Mega Combinatie in Coronie de twee parlementszetels op haar naam kan zetten en dat Nieuw Front, die ten opzichte van de Mega Combinatie van 2010 minder stemmen behaalde, het nakijken heeft. Hoe worden deze zetels verdeeld? Er wordt allereerst gekeken welke lijst het meeste aantal stemmen heeft behaald. Deze lijst krijgt de eerste zetel toebedeeld. Vervolgens wordt het aantal stemmen van deze lijst afgehaald die de zetel heeft opgeleverd en wordt er op basis van het nieuwe getal opnieuw bekeken welke partij het meest aantal stemmen heeft behaald. Enzovoorts. Nadat alle zetels verdeeld zijn, wordt er met de stemmen die over blijven worden niets meer gedaan.
Een analyse dat in Suriname veelal te horen is en dat ook in het genoemde boek weerklank vindt, is dat de bevolking de zogenaamde ‘oude politiek’ (Nieuw Front) beu was en dat in het kiesgedrag laat merken, is niet structureel in alle districten terug te zien in een vermindering van het aantal stemmen op de vorige regeringspartij Nieuw Front (op de NF-lijst in Coronie deed overigens de Hindoestaanse VHP niet mee). Als men enkel naar het eindresultaat kijkt (dus naar het aantal zetels), dan is het een logische analyse. Maar als men naar de onderliggend aantal stemmen kijkt, is dit een grote misvatting.
Kortom: verkiezingen in Suriname worden gewonnen middels het aangaan van voor de verkiezingen gesloten strategische allianties. Dit strategische spel heeft in bijna alle districten plaatsgevonden: de Mega Combinatie wist handige coalities te sluiten en haalde ten opzichte van Nieuw Front meer stemmen binnen en daarmee meer DNA-zetels. Daarnaast, dus nadrukkelijk op de tweede plaats, hebben veel nieuwe stemmers (jongeren) tegen de ‘oude politiek’ gezegd te hebben gestemd.
Toch hebben de auteurs over de teruggang van NPS een punt. Nieuw Front heeft in drie van de vijf districten waar VHP niet aan de verkiezingen mee heeft gedaan, en dus waar de NPS er nagenoeg alleen voorstond, percentueel bezien een behoorlijke grote kiezersgroep niet zover kunnen bewegen om een stem op de NF-lijst uit te brengen. Toch is het te gemakkelijk om te stellen dat de NPS, die inderdaad verloren heeft, “weggevaagd” is. Oud-president Ronald Venetiaan heeft het leiderschap in 2012 overgedragen aan Gregory Rusland waardoor de NPS de stempel van de ‘oude politiek’ achter zich wil laten. Zullen de gelederen zich sluiten? Dat moeten we nog zien.
De verhoudingen in en samenstelling van het parlement in 2015 hangt af van hoeveel lijsten er samengesteld worden en hoeveel stemmen deze kieslijsten gaan ontvangen. Nu al geeft de nieuwe leiding van de BEP aan zonder de ABOP van Brunswijk de verkiezingen in te willen gaan… Het is daarom onjuist en voorbarig om aan te geven dat NF weggevaagd is of electoraal gigantisch verloren heeft. Het is jammer dat de auteurs van zo’n goed leesbaar journalistiek werk met zoveel interessante feiten zich te weinig verdiept hebben in het Surinaams kiesstelsel en politieke strategieën van de partijen. Desondanks is het boek voor diegene die onwetend is en meer wil weten over de hedendaagse politiek in Suriname een goede inleiding.
Saturday, December 15, 2012
Saturday, June 02, 2012
De slag om Fort Zeelandia
Een brief is uitgelekt. Vorige week dook een brief in de Surinaamse media op, afkomstig van het Kabinet van de President (van directeur Eugene van der San) aan het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling (aan directeur van Cultuur Stanley Sidoel). De brief bevat een actieplan van de regering Bouterse om Fort Zeelandia in te nemen.
In Fort Zeelandia, gesticht door de Zeeuwen aan het begin van de 17e eeuw, dat al eens veroverd is door de Britten in 1651, is sinds 2004 een museum gevestigd waarin de geschiedenis van Suriname wordt verteld. Er is aandacht voor de periode dat Suriname onderdrukt is door de Nederlanders middels de mensonterende slavernij. Maar ook de nabije geschiedenis met de onafhankelijkheid in 1975 en de Decembermoorden die in het complex plaatsvonden, hebben hun plek. Daarnaast is er ook ruime aandacht voor het cultureel erfgoed van inheemsen en marrons. Een degelijk museum zou je zeggen. Daar blijken de meningen sterk over verdeeld te zijn.
Naast het verkeersvrij maken van het terrein, zijn er enkele andere maatregelen in het plan van het Kabinet van de President terecht gekomen die de aandacht verdienen. Het uiteindelijke doel van het actieplan is om “het complex een nieuwe culturele invulling [te] geven, die past bij de inzichten van de regering”. De “culturele display van Suriname” moet erin gevormd worden. De regering zou bang zijn dat Fort Zeelandia, op steenworp afstand van het presidentieel paleis, het Kabinet van de President en het parlement, een bedevaartsoord wordt voor mensen die anti-Bouterse zijn.
De argumentatie dat de gebouwen die Stichting Surinaams Museum beheerd, “ontruimd” moeten worden, is dat de oorspronkelijke reden, om het complex niet door de Staat te beheren , “niet langer valide is”. Op 26 april 1995 mocht de stichting de gebouwen in beheer nemen, omdat Suriname niet de financiële middelen had om de gebouwen te onderhouden. Nu die situatie veranderd is (ik weet niet in hoeverre dit werkelijk zo is), ziet de regering geen grond meer om Fort Zeelandia niet “terug in de schoot van het beleidscentrum [te] brengen”. De polemiek die in Suriname is ontstaan speelt zich af langs dezelfde lijnen als rond de Amestiewet: er is een groep dat voor het benadrukken van de scheiding tussen Nederland en de onafhankelijke Surinaamse natiestaat, zoals Bouterse dat vertegenwoordigt, en een groep dat minder nationalistisch is en meer waarde hecht aan een democratische rechtstaat; deze laatste groep kan zich nogal fel uitlaten over President Bouterse. Dit anti-kamp ziet in deze brief een wil bij de "Boutisten" manifesteren tot herschrijven van de recente geschiedenis. Daarnaast draagt deze groep aan dat "de geest van rechtszekerheid en behoorlijk bestuur" niet in acht is genomen door "willekeurig terzijde schuiven van gewekte verwachtingen."
In een brandbrief, van Oostindie en Van Kempen, "de uitgesproken vertegenwoordigers van het wetenschappelijk kolonialisme", aldus een felle verdediger van het regeringsstandpunt, "wordt met geen woord gerept over die duizenden executies die uitgevoerd zijn door de kolonisator, maar wel over de vriendschap die zou moeten bestaan tussen de ex-kolonisator en de ex-gekoloniseerde. En dat tekent hun campagne. Het is geen campagne voor een morele invulling van Fort Zeelandia. Het is een campagne voor een politieke invulling van deze historische locatie." Het koloniale verleden (maar ook de opvatting dat alles onderdeel is van een politiek, vuil spel) zit dusdanig verankerd in het denken van deze schrijver dat de genoemde intellectuelen, vanwege hun Nederlandse afkomst, zijn gediskwalificeerd om mee te praten over de gedeelde geschiedenis. Deze 'columnist', Sandew Hira, die gezien de inhoud van zijn 'column' nooit in het museum is geweest, poneerde vervolgens: "Het huidige museum in Fort Zeelandia is een Nederlands koloniaal museum. Suriname heeft ook behoefte aan een nationaal museum." Het museum zelf heeft via de media gereageerd op de ontruimingsbrief en deze column en slaat een strijdlustige, maar gematigde toon aan. Juist omdat het museum gevestigd is in Fort Zeelandia trekt het veel bezoekers, welke nagenoeg allemaal toeristen zijn; een eventuele verhuizing zou funest voor het voortbestaan van de stichting zijn. De wijziging van een bestemmingsplan heeft dus verregaande gevolgen voor het museum.
De vraag die overblijft is wie belang bij dit lek heeft. Nadat er tumult was ontstaan over het voortbestaan van het Surinaams Museum, sloeg de discussie om met veel polariserende opmerkingen; met name de directeur van het Kabinet van de President Van der San heeft de schijn gewekt dat hij het huidige museum anti-Bouterse vindt door lovend te schrijven over de hierboven geciteerde commentator Hira. Is het de regering die gelekt heeft? "Het plan is eenmaal op straat, laat het straatgevecht dan maar beginnen," aldus Van der San. Of koos het museum voor het publiek maken van de brief? Tot nu toe lijkt met name de regering baadt te hebben bij de gewenning bij het volk dat de regering Fort Zeelandia beheert. In het fort had, in de turbulente jaren ’80, toenmalig legerleider Desi Bouterse zijn kantoor. De visie van de desbetreffende minister of andere politici is op dit punt nog onbekend; alleen hoge ambtenaren, burgers en de museumeigenaar heeft gereageerd. Uiteindelijk moet nog blijken of de propaganda-soep net zo heet is als het in de toekomst zou moeten worden opgediend.
Friday, May 18, 2012
Plaats delict
Een aantal weken geleden liepen we een militair tegen het lijf. Hij was gestationeerd naast het terrein van Fort Zeelandia en beheerde de sleutels van de oude gevangenis. We mochten onverwachts een kijkje nemen. Ongebruikelijk, vond ik. Deze gevangenis, waar nu vleermuizen in huisden en toiletpotten her en der verspreid stonden, hebben onprettige zaken plaatsgevonden. De man in uniform vertelde het verhaal van majoor Horb. En hij vertelde onomwonden dat die Amnestiewet echt niet kon.
In het museum was de educatieve voorlichting ook één van niet te misverstane duidelijkheid: "Hier zijn de vijftien mannen van de democratische beweging vermoord. Wie had de leiding tijdens de moorden? Desi Bouterse." De kogelgaten zijn door Nederlandse onderzoekers meegenomen en onderzocht. Volgens een praatgrage pensionaris die een bijbaan in het museum heeft, waren de hoeken waaruit geschoten is vastgesteld: er moet vanuit een raam geschoten zijn. Wel is nuance belangrijk, vertelde de man, die een leeftijdgenoot van Bouterse bleek te zijn: we weten niet of er één of meer soldaten waren die de mensen vermoord hebben... En het lastige is, zo legde hij uit, iedereen die kennis van de feiten heeft, is partijdig. Het geeft het museum een extra dimensie: net als in de films van Poirot is ook hier nog een onopgeloste moordpartij.
De militair buiten het fort liet de gevangenis nonchalant zien; hij draaide de deur open en zei dat we maar even moesten kijken. Toch had hij enige ernst in zijn ogen en en sprak hij alsof zijn hart bezwaard was. Hij vertelde ons dat in december 1982 in deze gevangenis de vijftien slachtoffers van de Decembermoorden vastgezeten hebben.
Zonder zelf het gespreksonderwerp te hebben gestuurd, legde de militair uit dat hij tegen de Amnestiewet is. In Nederland is dat ongehoord: in Nederland worden zelfs korpschefs van de politie ontslagen als ze als privé-persoon op Twitter een politieke afkeuring uitspreken.
De militair vertelde onverstoorbaar verder: Majoor Horb zou een kleine twee maanden na de Decembermoorden in dit, op de planning zijnde te restaureren, gebouwtje zelfmoord gepleegd hebben.
De majoor was sinds eind jaren zeventig een vertrouweling van Bouterse. Hij was de tweede man in de Nationale Militaire Raad, het machtscentrum van Suriname van die tijd. Hij wilde niet dat Suriname communistische invloeden kreeg, terwijl Bouterse wel toenadering zocht met lieden als Fidel Castro van Cuba. Dat hij CIA-informant was, lekte uit toen hij bij deze Amerikaanse veiligheidsorganisatie, naar men zegt in zijn naïviteit, twee renpaarden bestelde (en kreeg). Hij werd in een compleet van de buitenwereld afgescheiden ruimte gestopt (wat er niet gezellig uitzag, moet ik zeggen); we zouden het nu een isoleercel noemen, maar dan zonder de witte gepolijste muren. Het toenmalige regime en de vriendelijk ogende militair zeggen dat majoor Horb zichzelf met een koord van zijn sportbroek verhangen heeft aan een spijker. Net als rond de Decembermoorden is ook hier een zweem van verdachtmakingen ontstaan. Deze majoor heeft voor zijn sterven opgetekend:
"Als ik mocht doodgaan bij een verkeersongeluk, door verdrinking of wat dan ook, weet één ding: ik ben vermoord. Vermoord door Desi en zijn bende." Deze uitlating wordt gebruikt door sommige tegenstanders van President Bouterse en is één van de vele niet hard te maken beschuldigingen geworden.
De vriendelijke militair had zijn hart gelucht: hij liep wat luchtiger dan hiervoor naar de gevangenisdeur. Wij liepen ondertussen weer naar de fietsen, terwijl deze Surinaamse militair de sleutel omdraaide... De geschiedenis werd weer, tot een volgend moment, even veilig opgeborgen. Hoe lang kan dit zo doorgaan?
In het museum was de educatieve voorlichting ook één van niet te misverstane duidelijkheid: "Hier zijn de vijftien mannen van de democratische beweging vermoord. Wie had de leiding tijdens de moorden? Desi Bouterse." De kogelgaten zijn door Nederlandse onderzoekers meegenomen en onderzocht. Volgens een praatgrage pensionaris die een bijbaan in het museum heeft, waren de hoeken waaruit geschoten is vastgesteld: er moet vanuit een raam geschoten zijn. Wel is nuance belangrijk, vertelde de man, die een leeftijdgenoot van Bouterse bleek te zijn: we weten niet of er één of meer soldaten waren die de mensen vermoord hebben... En het lastige is, zo legde hij uit, iedereen die kennis van de feiten heeft, is partijdig. Het geeft het museum een extra dimensie: net als in de films van Poirot is ook hier nog een onopgeloste moordpartij.
De militair buiten het fort liet de gevangenis nonchalant zien; hij draaide de deur open en zei dat we maar even moesten kijken. Toch had hij enige ernst in zijn ogen en en sprak hij alsof zijn hart bezwaard was. Hij vertelde ons dat in december 1982 in deze gevangenis de vijftien slachtoffers van de Decembermoorden vastgezeten hebben.
Zonder zelf het gespreksonderwerp te hebben gestuurd, legde de militair uit dat hij tegen de Amnestiewet is. In Nederland is dat ongehoord: in Nederland worden zelfs korpschefs van de politie ontslagen als ze als privé-persoon op Twitter een politieke afkeuring uitspreken.
De militair vertelde onverstoorbaar verder: Majoor Horb zou een kleine twee maanden na de Decembermoorden in dit, op de planning zijnde te restaureren, gebouwtje zelfmoord gepleegd hebben.
De majoor was sinds eind jaren zeventig een vertrouweling van Bouterse. Hij was de tweede man in de Nationale Militaire Raad, het machtscentrum van Suriname van die tijd. Hij wilde niet dat Suriname communistische invloeden kreeg, terwijl Bouterse wel toenadering zocht met lieden als Fidel Castro van Cuba. Dat hij CIA-informant was, lekte uit toen hij bij deze Amerikaanse veiligheidsorganisatie, naar men zegt in zijn naïviteit, twee renpaarden bestelde (en kreeg). Hij werd in een compleet van de buitenwereld afgescheiden ruimte gestopt (wat er niet gezellig uitzag, moet ik zeggen); we zouden het nu een isoleercel noemen, maar dan zonder de witte gepolijste muren. Het toenmalige regime en de vriendelijk ogende militair zeggen dat majoor Horb zichzelf met een koord van zijn sportbroek verhangen heeft aan een spijker. Net als rond de Decembermoorden is ook hier een zweem van verdachtmakingen ontstaan. Deze majoor heeft voor zijn sterven opgetekend:
"Als ik mocht doodgaan bij een verkeersongeluk, door verdrinking of wat dan ook, weet één ding: ik ben vermoord. Vermoord door Desi en zijn bende." Deze uitlating wordt gebruikt door sommige tegenstanders van President Bouterse en is één van de vele niet hard te maken beschuldigingen geworden.
De vriendelijke militair had zijn hart gelucht: hij liep wat luchtiger dan hiervoor naar de gevangenisdeur. Wij liepen ondertussen weer naar de fietsen, terwijl deze Surinaamse militair de sleutel omdraaide... De geschiedenis werd weer, tot een volgend moment, even veilig opgeborgen. Hoe lang kan dit zo doorgaan?
Monday, May 14, 2012
Diamanten in Matapica
Terwijl diverse libelles om de boot heenvliegen, schieten we de waterlellies in het uitgestrekte moeras voorbij. De drijvende eilandjes vormen een houvast voor struikjes, voedsel zoekende vogeltjes en vele soorten kleine dieren. Het landschap doet me denken aan het verhaal 'De Reddertjes' uit 1977 waarin het weesmeisje Penny met haar teddybeer gevangen werd gehouden in een vervallen raderstoomboot omgeven door de kaaimannen Nero en Brutus. Medusa, wie Penny gevangen hield, was door hebzucht gedreven om schatrijk te worden. Ook het moeras waar ik ben, wordt bewoond door kaaimannen. De kleiachtige, drappige omgeving met iets te veel ongedierte en blubsie om als mens een prettig bestaan op te kunnen bouwen ademt op bepaalde momenten eenzelfde sfeer als het kinderboekje van Walt Disney vele jaren terug. Wie weet wordt ook hier in Matapica een schat met een bijzondere glinsterende diamant bewaard...
Aangekomen op het strand, waar een soort van uit de kluiten gewassen klimplant het vol schelpen gevulde strand bedreigt, worden we geleid naar een overdekte kampeerplek met toiletten zonder bril, douche zonder douchekop en water zonder leiding. Een grote regenton fungeert als het enige te gebruiken water, terwijl een generator de benodigde elektriciteit genereert.
Op het menu staat een maaltijd met onder meer gele rijst, Zuid-Afrikaanse vis uit de omliggende moerassen en groentes. Daarna lopen we, terwijl de zon haar laatste zonneschijnen over de aarde uitgiet, over het door het zoute oceaanwater steeds verder veroverende strand op zoek naar bevallige schildpadvrouwtjes. Na een fiks eind stevig door wandelen ontdekt onze boodsman, gids, facilitair medewerker, cateraar en nog veel meer in één persoon, een eieren werpend schildpad. De intimiteit werd voelbaar toen het ongeveer twee meter doorsnede tellende schildpad doelgericht mijn foto's schietende iPhone uit m'n handen slaat. Ben ik een bedreiging voor haar privacy? De slagkracht van dit beschermende diersoort verbaast me.
Na nog een schild dragend gedrocht te hebben aanschouwd, lopen we, met het wonder van de natuur nog op ons netvlies, de enthousiaste muskieten trotserend het strand af, het woud door, op weg naar de laatste attractie van de dag. De gids zou zich diezelfde nacht ontpoppen als crocodile hunter.
Terugblikkend op het voor het eerst een kaaiman te hebben vastgehouden (wat toch echt anders is als het vasthouden van een willoze baby; alhoewel beide niet in zijn voor een constructieve conversatie), kwam ik met een zakje bananenchips, met boven mij een viertal kleine hagedissen
die zich tegoed deden aan rondzwermende muskieten, van deze krokodillenervaring bij.
Terugdenkend aan de, gemakshalve te noemen, vliegvissen met hun twee paar ogen, die ik de volgende ochtend heb vergezelt op een zwemtochtje in de Atlantische Oceaan, kijk ik nog even naar die stoere foto met mijzelf in de hoofdrol met een levensgevaarlijke kaaiman in mijn handen. De ogen van het dier met een leerachtige huid lijken op diamanten. Het zijn gele, glinsterende diamanten...
Sunday, May 06, 2012
Bouterse: “al de mensen die hun mond open doen” zijn vijanden!
Je kunt veel over Desire Delano Bouterse zeggen, maar een kundige organisator, getalenteerd politicus en charismatisch spreker is het zeker. Gisteravond zijn honderden mensen vanuit alle hoeken en gaten van het land in busjes vervoerd naar het Onafhankelijkheidsplein. Op de zogenoemde eenheidsmanifestatie met gratis eten en drinken stond verzoening, eenheid en ontwikkeling centraal. Toch had het ook een venijnige kant. Of is dat enkel retoriek?
Als politiek geïnteresseerde en propagandist was ik aandachtig gaan kijken en luisteren. Allereerst werden er wat christelijke liederen gezongen waarin Jezus luidkeels bejubeld werd. Desi Bouterse zag ik instemmend en enthousiast meezingen, met beveiligers om zich heen, gezeten in een tent met meer hoogwaardigheidsbekleders. De belangrijkste spreker was deze kale man van 66 jaar die zichzelf helemaal in het wit gestoken had. Hij zou als laatste het woord voeren. Allereerst zouden de geestelijk leiders iets zeggen.
De drie geestelijke leiders vertegenwoordigden de islam, het hindoeïsme en het christendom. Het publiek bestond uit een ratjetoe van gelovigen en etniciteiten. De pandit (hindoeïstische geestelijke) zei allerlei (negatieve) krachten te bezweren en vroeg het heelal om Suriname rust te geven, de moslim riep op de strijd tegen de ongelovigen te voeren (!) en de christen legde de Bijbel op een totaal andere manier uit dan dat ik geleerd had. Met name deze laatste gebruikte zeer grote woorden en duidde een bepaald deel van de samenleving aan als staatsgevaarlijk.
Staatsgevaarlijk
Bisschop Steve Meye is geestelijk adviseur van de president en is tevens leider van tweeënzestig Gods Bazuin Gemeenten in Suriname en enkele daarbuiten. Bij zijn opkomst op het grote podium dat op het Onafhankelijkheidsplein was neergezet riep hij: “Jezus leeft!!!” Het publiek riep in grote getalen met luide stem: “Amen!”, wat zoiets als betekent “het zij zo”.
Verzoening moet van twee kanten komen, aldus de geestelijke. Beide partijen hebben een verantwoordelijkheid en aandeel in de verwerking van de gevoelens. Pijnlijke zaken moeten nou eenmaal losgelaten worden. Daarbij erkende dr. Meye dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan, met kalmere stem. De beschadigde emoties, zo lichte hij toe, kunnen, na deze gekoesterd te hebben, omslaan in haat en bitterheid.
Eén van het bekendste deel van de Bijbel werd aangehaald om de noodzaak van de verzoening aan te duiden: “en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren” uit het Onze Vader. Omdat niemand zonder zonde is, is zijn redenering, moet iedereen vergeven en kunnen wij vervolgens daarna vergeven worden. De brildragende dominee vatte het samen: “we moeten de kwade dagen van het verleden loslaten! Als niet alle partijen dit doen, kunnen we het hoge ideaal van Suriname nooit bereiken!” Na een korte adempauze vervolgde hij met een dreigement aan het adres van hen die voor gerechtigheid willen doorgaan: “Mensen die hier niet aan mee willen doen, moeten we aanmerken als staatsgevaarlijk. We mogen het om welke (…) enge reden dan ook niet langer meer accepteren. Wij zijn één!”
Het volk stemde met gejuich in met deze politieke boodschap. Tussen het publiek stonden mensen in t-shirts, gewikkeld in vlaggen en ander propagandamateriaal van de NDP, de politieke partij van Bouterse, die het voortouw namen in het juichen, klappen en reageren op de spreker. Het is een bekende truc in politieke arena’s om het goede gedrag zo spontaan mogelijk af te dwingen.
De bisschop redeneerde verder. We mogen het niet alleen niet meer accepteren dat iemand niet wil vergeven, maar hij moet ook verwijderd worden: “God heeft een plan met zijn volk. God Zijn plan gaat honderd procent zeker door. Geen mens, geen organisatie, geen regering die dit zal tegen houden. Probeer nooit Gods plan tegen te houden. Dan zal Hij u verwijderen.”
Vrolijke noot
Na deze dreigende woorden werd er een vrolijker nummer aangekondigd: een zangeres met een mooie stem die ook nog even een bekeringsoproepje deed. Tussen de regendruppels door liep ik samen met een andere stagiair naar de stand waar drinken verkrijgbaar was. Even de harde woorden proberen een plek te geven…
De vertegenwoordigster van de NDP-jongeren kwam het podium op en keek, net als de andere sprekers overigens, richting de president. “Sommigen willen de regering doen vallen,” vervolgde de jongere (dit heb ik eerder gelezen), “Dat zal nooit gebeuren! Wij geloven in uw dromen, meneer de president!” Een luid applaus volgde. “Jongeren van Suriname! Wij mogen nooit, nimmer tegen Suriname zijn!” Wederom volgde er een applaus. Wanneer Nederlandse jongerenpartijen wel eens kritisch uit de hoek kunnen komen, was dit één en al lof voor het huidige establishment.
Overigens wordt er bij iedere spreker een lied ingezet met de tekst: “We are one.” Ook de vakbondsleider Ronald Hooghoudt (Hooghart zei dat "de witte mensen ons verdeeld hebben gehouden". Hier moet een einde aan komen...) en DNA-voorzitter Jennifer Geerlings-Simons doen hun woordje. Net als Brunswijk en Somohardjo doen zij dit in het Surinaams. Enkel de woorden verzoening, eenheid, ontwikkeling en vrede zijn voor een Nederlander herkenbare woorden die geregeld worden gebruikt.
Baas en verzoening
Veruit de beste spreker, wat betreft techniek, opbouw en bespeling van het publiek, is de president Desi Bouterse. Hij maakt gebruik van snel en langzaam, hard en zacht spreken. Veelal sprak hij in het Nederlands, om in sommige gevallen in het Surinaams nog een grap en een draai te geven aan de uitgesproken woorden. Aan het einde, toen er redelijk wat spanning was opgebouwd, zette de president een lied in over vrede. In vaktermen heet dit een energizer. Hij zette het publiek aan het dansen, waardoor de mensen de opgebouwde energie kwijtraken en een vrolijk gevoel hebben bij het hele gebeuren.
Bouterse, ook wel Baas genoemd, zette Suriname in de underdog positie. “Dit klein, zo getergd land, is eindelijk op een punt gekomen waar het een doorbraak kan maken.
Juist op dit moment komen de aanvallen om ons af te leiden van ons doel.” De Decembermoorden plaatst de president (en tevens verdachte in het strafproces) dan ook in het kader van de historische ontwikkeling van Suriname. De revolutie vergt niet alleen de vijftien slachtoffers in 1982, maar er zijn ook tientallen politieagenten en militairen die gesneuveld zijn: “Het zijn niet maar vijftien mensen die in de afgelopen driehonderd jaar hier dood zijn gegaan. Wie houdt wie voor de gek? En nogmaals: elke Surinamer die doodgaat is één te veel. Elke Surinamer die verongelukt is één te veel. En wij voelen mee met alle nabestaanden. Maar wij voelen niet alleen maar mee met een deeltje van de nabestaanden. Geld gerechtigheid en vrede niet voor die boslandbewoner?” Retorisch vraagt de president zich af: “Waarom denken jullie nooit aan het gewone volk?”
Quasi spontaan nodigde Bouterse Brunswijk en Somohardjo het podium op te komen om de verzoening te demonstreren. Wanneer de drie politici elkaar omhelzen, zegt Bouterse: “Hier is de verzoening! Hier is de vrede! Hier is de verzoening voor het volk.”
Het lijkt er op dat Bouterse zichzelf ziet als onderdeel van een revolutie. Deze revolutie liep via het einde van de slavernij naar onafhankelijkheid. Nu is Suriname onderweg naar economische vrijheid. “Wij staan aan het begin van een enorme ontwikkeling. Wij staan aan het begin van een briljant en glorieus tijdperk. De wereld die zegt, bijna zeggen ze, eerst Suriname zien en dan sterven. Iedereen wil met Suriname samenwerken. En dan zitten wij als Surinamers elkaar naar beneden te halen.”
Over de Amnestiewet en de uitspraak van de krijgsraad op 11 mei zei Bouterse: “Iedereen heeft te leven naar wet en recht. Van Bouterse tot de putjesschepper. Dus daar maak ik mij geen zorgen over. Waar ik mij zorgen over maak, zijn de mogelijkheden en is de manier hoe makkelijk zij u kunnen beïnvloeden en de manier hoe gemakkelijk zij u misleiden.”
Vrijheid van meningsuiting
Bouterse nam geen afstand van de woorden van bisschop Steve Meye over wie staatsvijanden zijn en wie verwijderd zou moeten worden. De president gaf over de toespraak van de bisschop over hoe vergeving en verzoening in het werk zou moeten gaan aan dat hij “heel goed geluisterd” had. Zelf nam het staatshoofd niet de woorden ‘staatsvijand’ en ‘verwijderd worden uit de samenleving’ in de mond. Wel noemde hij de Surinamers die kritiek hebben op zijn bewind “de knechten van de kolonisator”: “zij zijn vijanden van dit volk. En ondanks dat zien we hen als Surinamers. Maar we weten dat ze vijanden van dit volk zijn”.
Bouterse: “En al die mensen die schijnbewegingen maken, die hun mond open doen in dit land: het is misdadig!!! Terwijl dit land op de juiste weg is , is het misdadig om te proberen op deze manier de zaak te destabiliseren. Maar ik kan u zeggen: het gaat u niet lukken! Zolang ik heet: Desire Delano Bouterse.”
De president zette, zoals alreeds gezegd, nog een lied in over vrede, hij zette het volk aan het dansen en met mooi siervuurwerk werd de avond afgesloten. Voor velen was dit een gratis avondje uit met muziek, grappen van de president, een saamhorigheidsgevoel, gratis eten en drinken. Voor mij was het een heel bijzondere ervaring.
Als politiek geïnteresseerde en propagandist was ik aandachtig gaan kijken en luisteren. Allereerst werden er wat christelijke liederen gezongen waarin Jezus luidkeels bejubeld werd. Desi Bouterse zag ik instemmend en enthousiast meezingen, met beveiligers om zich heen, gezeten in een tent met meer hoogwaardigheidsbekleders. De belangrijkste spreker was deze kale man van 66 jaar die zichzelf helemaal in het wit gestoken had. Hij zou als laatste het woord voeren. Allereerst zouden de geestelijk leiders iets zeggen.
De drie geestelijke leiders vertegenwoordigden de islam, het hindoeïsme en het christendom. Het publiek bestond uit een ratjetoe van gelovigen en etniciteiten. De pandit (hindoeïstische geestelijke) zei allerlei (negatieve) krachten te bezweren en vroeg het heelal om Suriname rust te geven, de moslim riep op de strijd tegen de ongelovigen te voeren (!) en de christen legde de Bijbel op een totaal andere manier uit dan dat ik geleerd had. Met name deze laatste gebruikte zeer grote woorden en duidde een bepaald deel van de samenleving aan als staatsgevaarlijk.
Staatsgevaarlijk
Bisschop Steve Meye is geestelijk adviseur van de president en is tevens leider van tweeënzestig Gods Bazuin Gemeenten in Suriname en enkele daarbuiten. Bij zijn opkomst op het grote podium dat op het Onafhankelijkheidsplein was neergezet riep hij: “Jezus leeft!!!” Het publiek riep in grote getalen met luide stem: “Amen!”, wat zoiets als betekent “het zij zo”.
Verzoening moet van twee kanten komen, aldus de geestelijke. Beide partijen hebben een verantwoordelijkheid en aandeel in de verwerking van de gevoelens. Pijnlijke zaken moeten nou eenmaal losgelaten worden. Daarbij erkende dr. Meye dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan, met kalmere stem. De beschadigde emoties, zo lichte hij toe, kunnen, na deze gekoesterd te hebben, omslaan in haat en bitterheid.
Eén van het bekendste deel van de Bijbel werd aangehaald om de noodzaak van de verzoening aan te duiden: “en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren” uit het Onze Vader. Omdat niemand zonder zonde is, is zijn redenering, moet iedereen vergeven en kunnen wij vervolgens daarna vergeven worden. De brildragende dominee vatte het samen: “we moeten de kwade dagen van het verleden loslaten! Als niet alle partijen dit doen, kunnen we het hoge ideaal van Suriname nooit bereiken!” Na een korte adempauze vervolgde hij met een dreigement aan het adres van hen die voor gerechtigheid willen doorgaan: “Mensen die hier niet aan mee willen doen, moeten we aanmerken als staatsgevaarlijk. We mogen het om welke (…) enge reden dan ook niet langer meer accepteren. Wij zijn één!”
Het volk stemde met gejuich in met deze politieke boodschap. Tussen het publiek stonden mensen in t-shirts, gewikkeld in vlaggen en ander propagandamateriaal van de NDP, de politieke partij van Bouterse, die het voortouw namen in het juichen, klappen en reageren op de spreker. Het is een bekende truc in politieke arena’s om het goede gedrag zo spontaan mogelijk af te dwingen.
De bisschop redeneerde verder. We mogen het niet alleen niet meer accepteren dat iemand niet wil vergeven, maar hij moet ook verwijderd worden: “God heeft een plan met zijn volk. God Zijn plan gaat honderd procent zeker door. Geen mens, geen organisatie, geen regering die dit zal tegen houden. Probeer nooit Gods plan tegen te houden. Dan zal Hij u verwijderen.”
Vrolijke noot
Na deze dreigende woorden werd er een vrolijker nummer aangekondigd: een zangeres met een mooie stem die ook nog even een bekeringsoproepje deed. Tussen de regendruppels door liep ik samen met een andere stagiair naar de stand waar drinken verkrijgbaar was. Even de harde woorden proberen een plek te geven…
De vertegenwoordigster van de NDP-jongeren kwam het podium op en keek, net als de andere sprekers overigens, richting de president. “Sommigen willen de regering doen vallen,” vervolgde de jongere (dit heb ik eerder gelezen), “Dat zal nooit gebeuren! Wij geloven in uw dromen, meneer de president!” Een luid applaus volgde. “Jongeren van Suriname! Wij mogen nooit, nimmer tegen Suriname zijn!” Wederom volgde er een applaus. Wanneer Nederlandse jongerenpartijen wel eens kritisch uit de hoek kunnen komen, was dit één en al lof voor het huidige establishment.
Overigens wordt er bij iedere spreker een lied ingezet met de tekst: “We are one.” Ook de vakbondsleider Ronald Hooghoudt (Hooghart zei dat "de witte mensen ons verdeeld hebben gehouden". Hier moet een einde aan komen...) en DNA-voorzitter Jennifer Geerlings-Simons doen hun woordje. Net als Brunswijk en Somohardjo doen zij dit in het Surinaams. Enkel de woorden verzoening, eenheid, ontwikkeling en vrede zijn voor een Nederlander herkenbare woorden die geregeld worden gebruikt.
Baas en verzoening
Veruit de beste spreker, wat betreft techniek, opbouw en bespeling van het publiek, is de president Desi Bouterse. Hij maakt gebruik van snel en langzaam, hard en zacht spreken. Veelal sprak hij in het Nederlands, om in sommige gevallen in het Surinaams nog een grap en een draai te geven aan de uitgesproken woorden. Aan het einde, toen er redelijk wat spanning was opgebouwd, zette de president een lied in over vrede. In vaktermen heet dit een energizer. Hij zette het publiek aan het dansen, waardoor de mensen de opgebouwde energie kwijtraken en een vrolijk gevoel hebben bij het hele gebeuren.
Bouterse, ook wel Baas genoemd, zette Suriname in de underdog positie. “Dit klein, zo getergd land, is eindelijk op een punt gekomen waar het een doorbraak kan maken.
Juist op dit moment komen de aanvallen om ons af te leiden van ons doel.” De Decembermoorden plaatst de president (en tevens verdachte in het strafproces) dan ook in het kader van de historische ontwikkeling van Suriname. De revolutie vergt niet alleen de vijftien slachtoffers in 1982, maar er zijn ook tientallen politieagenten en militairen die gesneuveld zijn: “Het zijn niet maar vijftien mensen die in de afgelopen driehonderd jaar hier dood zijn gegaan. Wie houdt wie voor de gek? En nogmaals: elke Surinamer die doodgaat is één te veel. Elke Surinamer die verongelukt is één te veel. En wij voelen mee met alle nabestaanden. Maar wij voelen niet alleen maar mee met een deeltje van de nabestaanden. Geld gerechtigheid en vrede niet voor die boslandbewoner?” Retorisch vraagt de president zich af: “Waarom denken jullie nooit aan het gewone volk?”
Quasi spontaan nodigde Bouterse Brunswijk en Somohardjo het podium op te komen om de verzoening te demonstreren. Wanneer de drie politici elkaar omhelzen, zegt Bouterse: “Hier is de verzoening! Hier is de vrede! Hier is de verzoening voor het volk.”
Het lijkt er op dat Bouterse zichzelf ziet als onderdeel van een revolutie. Deze revolutie liep via het einde van de slavernij naar onafhankelijkheid. Nu is Suriname onderweg naar economische vrijheid. “Wij staan aan het begin van een enorme ontwikkeling. Wij staan aan het begin van een briljant en glorieus tijdperk. De wereld die zegt, bijna zeggen ze, eerst Suriname zien en dan sterven. Iedereen wil met Suriname samenwerken. En dan zitten wij als Surinamers elkaar naar beneden te halen.”
Over de Amnestiewet en de uitspraak van de krijgsraad op 11 mei zei Bouterse: “Iedereen heeft te leven naar wet en recht. Van Bouterse tot de putjesschepper. Dus daar maak ik mij geen zorgen over. Waar ik mij zorgen over maak, zijn de mogelijkheden en is de manier hoe makkelijk zij u kunnen beïnvloeden en de manier hoe gemakkelijk zij u misleiden.”
Vrijheid van meningsuiting
Bouterse nam geen afstand van de woorden van bisschop Steve Meye over wie staatsvijanden zijn en wie verwijderd zou moeten worden. De president gaf over de toespraak van de bisschop over hoe vergeving en verzoening in het werk zou moeten gaan aan dat hij “heel goed geluisterd” had. Zelf nam het staatshoofd niet de woorden ‘staatsvijand’ en ‘verwijderd worden uit de samenleving’ in de mond. Wel noemde hij de Surinamers die kritiek hebben op zijn bewind “de knechten van de kolonisator”: “zij zijn vijanden van dit volk. En ondanks dat zien we hen als Surinamers. Maar we weten dat ze vijanden van dit volk zijn”.
Bouterse: “En al die mensen die schijnbewegingen maken, die hun mond open doen in dit land: het is misdadig!!! Terwijl dit land op de juiste weg is , is het misdadig om te proberen op deze manier de zaak te destabiliseren. Maar ik kan u zeggen: het gaat u niet lukken! Zolang ik heet: Desire Delano Bouterse.”
De president zette, zoals alreeds gezegd, nog een lied in over vrede, hij zette het volk aan het dansen en met mooi siervuurwerk werd de avond afgesloten. Voor velen was dit een gratis avondje uit met muziek, grappen van de president, een saamhorigheidsgevoel, gratis eten en drinken. Voor mij was het een heel bijzondere ervaring.
Saturday, April 21, 2012
Bouterse reageert
“We zijn niet in oorlog met Nederland”, kopt Times of Suriname de woorden van de Surinaamse president Desi Bouterse. De politici in Den Haag mogen, of de Noordzee mag (zoals Nederland hier ook wel wordt genoemd) roeptoeteren wat zij willen, maar Bouterse wil niet via de media inhoudelijk reageren: “Zet het op papier dan geef ik je antwoord op papier”. Hoe kan het dat in Nederland zo fel wordt gereageerd en hoe kan het dat Suriname zich er niets van aan lijkt te trekken?
Schaamte en schuld
Laatst mailde ik met een cultuurkenner die me wees op het verschil in een schuld- en schaamtecultuur. In Nederland kennen we een schuldcultuur waarbij sociale orde gecreëerd wordt door het inprenten van het gevoel van schuld bij een misstap en de daaraan gekoppelde straf in het hiernumaals of het hiernamaals. Nederlanders kunnen dus, geconditioneerd als zij zijn door dit straf op misstap-denken, niet anders dan heftig ageren tegen de “misdadiger Bouterse”. Volgens Nederland heeft Bouta, zoals de huidige president in Suriname genoemd wordt, “boter op z’n hoofd”: hij heeft mensen vermoord of op z’n minst een misdadig regime geleid en moet dus boeten. Bouterse zijn geweten lijkt niet meer te functioneren en moet daarom tot de orde geroepen worden.
In Suriname is er een mengelmoesje van culturen. Uitgaande dat Suriname een schaamtecultuur heeft, wordt in dit land sociale orde afgedwongen door het versterken van schaamte bij misstappen en de daaraan gekoppelde sociale afwijzing. In dit kader passen de woorden dat de Amnestiewet “een nieuw begin voor Suriname is” en bedoeld om “de hele natie te genezen”, zoals Bouterse op 6 april meldde vanuit Guyana. Oftewel: de betrokken Surinamers, niet alleen de huidige president, maar ook de coalitiegenoot Ronnie Brunswijk en zijn commando die negentien militairen hebben gedood, leven in schaamte en moeten daarvan bevrijd worden. De partij van Bouterse, de NDP, schrijft in een paginagrote advertentie op zaterdag 24 maart 2012 in De Ware Tijd (om de ontstane onrust binnen de NDP en de samenleving na de indiening van de Amnestiewet weg te nemen) dat zij “strijden tegen mensen die slechts op vergelding uit zijn en de waarheid schuwen”.
Waar gaat dat heen?
Terwijl het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken een campagne lijkt te hebben opgezet om Suriname te isoleren en te beïnvloeden om het strafproces rond de Decembermoorden zijn vervolg te geven, maakt Bouterse zich niet druk: “Hoe de ex-kolonisator het wil, zo zal zij het krijgen. Het is een politiek gevecht. Aan Den Haag heb ik geen boodschap”, zo noteerde het dagblad De Ware Tijd de woorden van het Staatshoofd op de persconferentie van afgelopen vrijdagmiddag. De persconferentie stond formeel in het teken van het buitenlandse bezoek aan Colombia en Mexico.
Net als over het bericht dat Suriname niet in oorlog is met Nederland, staat op de voorpagina van Times of Suriname een aankondiging dat Bouterse naar het Afrikaanse land Equatoriaal Guinea gaat voor een tweedaags bezoek op 15 en 16 mei om handelsafspraken te beklinken. Tevens maakt de krant melding dat Bouterse staatsbezoeken heeft gepland aan India, China en Indonesië. De koopman Bouterse werkt aan een welvarender Suriname. De Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal heeft, na allerlei harde acties te hebben afgekondigd, het nakijken: “Vervelend is dat Suriname voor veel lidstaten van de EU een ver-van-mijn-bedshow is”, aldus de Nederlandse bewindsman.
Visionair Suriname
Bouterse heeft overigens ook gereageerd op het opschorten van het aan Suriname te betalen ontwikkelingsgeld, afgesproken bij de onafhankelijkheid, van 20 miljoen euro: “We hebben je geen 20 miljoen gevraagd. Het is nauwelijks genoeg voor de brug die we hier willen bouwen”. Dit toont aan waarmee de Surinaamse samenleving meer mee bezig is: niet de moraal, maar het triviale, het alledaagse. In de pers staan dan ook artikelen dat Surinamers niet het belang van vaccineren inzien, dat het westelijk district Coronie weer water uit de kraan heeft na de reparatie van een schakelruimte en al enkele dagen circuleren de plannen van het Ministerie van Onderwijs dat onder meer de basisschoolleraar minimaal hbo geschoold moet zijn.
De voorzitter van De Nationaal Assemblee (DNA) Jennifer Simons, tevens lid van de NDP, sprak dan ook bij de viering van de 35-jarige onafhankelijkheid over de geschiedenis en de toekomst van het land. Zij zei hier onder andere: “De negentiende eeuw bracht een eind aan de lijfelijke slavernij, in de twintigste eeuw kregen we als natie op het moment van de onafhankelijkheid, administratief de vrijheid. We staan nu voor de opdracht om in de eenentwintigste eeuw daadwerkelijk economisch zelfstandig te worden en bovendien als land een voorbeeld functie te vervullen. Tussen de vrijheid van 1863 en die van 1975 lagen meer dan honderd jaar. Het is een uitdaging aan u en mij, aan ons allen om ervoor te zorgen dat de volgende stap, naar werkelijke geestelijke vrijheid, economische zelfstandigheid en duurzaam welzijn voor allen in Suriname, geen honderd jaar duurt.”
Toekomst
Na de coup van de jaren ’80 gaven de verantwoordelijke militairen, waaronder hun woordvoerder sergeant Bouterse, een verklaring af: “dit is een oorlogsverklaring tegen sociale onrechtvaardigheid”. Op de samenleving werd toentertijd een beroep gedaan om het land op te bouwen. Niet meer via etnische lijnen, maar vanuit een invulling van een eigen Surinaams nationalisme. Wat dat betreft, vaart Bouterse in grote lijnen geen andere koers.
De wijziging van de Amnestiewet is volgens Bouterse dan ook “een nieuw begin. Dit zal de aanhoudende bitterheid over de periode van het Militaire Gezag en de burgeroorlog oplossen”. De aangekondigde waarheidscommissies zouden “een basis voor waarheid en verzoening” moeten scheppen, volgens de eerder benoemde paginagrote advertentie van de NDP. De overkoepelende oppositiepartij Nieuw Front heeft zich faliekant tegen de Amnestiewet gekeerd en wil om die reden ook niet in de waarheidscommissies zitting nemen.
Suriname beweegt zich definitief onafhankelijk van Nederland. Suriname heeft geen boodschap aan de belerende reacties van “de Noordzee” en zoekt samenwerking met landen die in bepaalde zin eenzelfde cultuur hebben en meer economische groei kennen dan Nederland op dit moment.
Schaamte en schuld
Laatst mailde ik met een cultuurkenner die me wees op het verschil in een schuld- en schaamtecultuur. In Nederland kennen we een schuldcultuur waarbij sociale orde gecreëerd wordt door het inprenten van het gevoel van schuld bij een misstap en de daaraan gekoppelde straf in het hiernumaals of het hiernamaals. Nederlanders kunnen dus, geconditioneerd als zij zijn door dit straf op misstap-denken, niet anders dan heftig ageren tegen de “misdadiger Bouterse”. Volgens Nederland heeft Bouta, zoals de huidige president in Suriname genoemd wordt, “boter op z’n hoofd”: hij heeft mensen vermoord of op z’n minst een misdadig regime geleid en moet dus boeten. Bouterse zijn geweten lijkt niet meer te functioneren en moet daarom tot de orde geroepen worden.
In Suriname is er een mengelmoesje van culturen. Uitgaande dat Suriname een schaamtecultuur heeft, wordt in dit land sociale orde afgedwongen door het versterken van schaamte bij misstappen en de daaraan gekoppelde sociale afwijzing. In dit kader passen de woorden dat de Amnestiewet “een nieuw begin voor Suriname is” en bedoeld om “de hele natie te genezen”, zoals Bouterse op 6 april meldde vanuit Guyana. Oftewel: de betrokken Surinamers, niet alleen de huidige president, maar ook de coalitiegenoot Ronnie Brunswijk en zijn commando die negentien militairen hebben gedood, leven in schaamte en moeten daarvan bevrijd worden. De partij van Bouterse, de NDP, schrijft in een paginagrote advertentie op zaterdag 24 maart 2012 in De Ware Tijd (om de ontstane onrust binnen de NDP en de samenleving na de indiening van de Amnestiewet weg te nemen) dat zij “strijden tegen mensen die slechts op vergelding uit zijn en de waarheid schuwen”.
Waar gaat dat heen?
Terwijl het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken een campagne lijkt te hebben opgezet om Suriname te isoleren en te beïnvloeden om het strafproces rond de Decembermoorden zijn vervolg te geven, maakt Bouterse zich niet druk: “Hoe de ex-kolonisator het wil, zo zal zij het krijgen. Het is een politiek gevecht. Aan Den Haag heb ik geen boodschap”, zo noteerde het dagblad De Ware Tijd de woorden van het Staatshoofd op de persconferentie van afgelopen vrijdagmiddag. De persconferentie stond formeel in het teken van het buitenlandse bezoek aan Colombia en Mexico.
Net als over het bericht dat Suriname niet in oorlog is met Nederland, staat op de voorpagina van Times of Suriname een aankondiging dat Bouterse naar het Afrikaanse land Equatoriaal Guinea gaat voor een tweedaags bezoek op 15 en 16 mei om handelsafspraken te beklinken. Tevens maakt de krant melding dat Bouterse staatsbezoeken heeft gepland aan India, China en Indonesië. De koopman Bouterse werkt aan een welvarender Suriname. De Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal heeft, na allerlei harde acties te hebben afgekondigd, het nakijken: “Vervelend is dat Suriname voor veel lidstaten van de EU een ver-van-mijn-bedshow is”, aldus de Nederlandse bewindsman.
Visionair Suriname
Bouterse heeft overigens ook gereageerd op het opschorten van het aan Suriname te betalen ontwikkelingsgeld, afgesproken bij de onafhankelijkheid, van 20 miljoen euro: “We hebben je geen 20 miljoen gevraagd. Het is nauwelijks genoeg voor de brug die we hier willen bouwen”. Dit toont aan waarmee de Surinaamse samenleving meer mee bezig is: niet de moraal, maar het triviale, het alledaagse. In de pers staan dan ook artikelen dat Surinamers niet het belang van vaccineren inzien, dat het westelijk district Coronie weer water uit de kraan heeft na de reparatie van een schakelruimte en al enkele dagen circuleren de plannen van het Ministerie van Onderwijs dat onder meer de basisschoolleraar minimaal hbo geschoold moet zijn.
De voorzitter van De Nationaal Assemblee (DNA) Jennifer Simons, tevens lid van de NDP, sprak dan ook bij de viering van de 35-jarige onafhankelijkheid over de geschiedenis en de toekomst van het land. Zij zei hier onder andere: “De negentiende eeuw bracht een eind aan de lijfelijke slavernij, in de twintigste eeuw kregen we als natie op het moment van de onafhankelijkheid, administratief de vrijheid. We staan nu voor de opdracht om in de eenentwintigste eeuw daadwerkelijk economisch zelfstandig te worden en bovendien als land een voorbeeld functie te vervullen. Tussen de vrijheid van 1863 en die van 1975 lagen meer dan honderd jaar. Het is een uitdaging aan u en mij, aan ons allen om ervoor te zorgen dat de volgende stap, naar werkelijke geestelijke vrijheid, economische zelfstandigheid en duurzaam welzijn voor allen in Suriname, geen honderd jaar duurt.”
Toekomst
Na de coup van de jaren ’80 gaven de verantwoordelijke militairen, waaronder hun woordvoerder sergeant Bouterse, een verklaring af: “dit is een oorlogsverklaring tegen sociale onrechtvaardigheid”. Op de samenleving werd toentertijd een beroep gedaan om het land op te bouwen. Niet meer via etnische lijnen, maar vanuit een invulling van een eigen Surinaams nationalisme. Wat dat betreft, vaart Bouterse in grote lijnen geen andere koers.
De wijziging van de Amnestiewet is volgens Bouterse dan ook “een nieuw begin. Dit zal de aanhoudende bitterheid over de periode van het Militaire Gezag en de burgeroorlog oplossen”. De aangekondigde waarheidscommissies zouden “een basis voor waarheid en verzoening” moeten scheppen, volgens de eerder benoemde paginagrote advertentie van de NDP. De overkoepelende oppositiepartij Nieuw Front heeft zich faliekant tegen de Amnestiewet gekeerd en wil om die reden ook niet in de waarheidscommissies zitting nemen.
Suriname beweegt zich definitief onafhankelijk van Nederland. Suriname heeft geen boodschap aan de belerende reacties van “de Noordzee” en zoekt samenwerking met landen die in bepaalde zin eenzelfde cultuur hebben en meer economische groei kennen dan Nederland op dit moment.
Friday, March 23, 2012
Oude rekeningen, het politieke spel om het verleden
Twee weken voordat ik het vliegtuig instap, is de spanning in De Nationaal Assemblee van het aankomstland om te snijden geweest. Vandaag zou bepaald worden of de zittende president van Suriname Desi Delano Bouterse en anderen vrijuit gaan voor de gepleegde mensenrechtenschendingen in de periode 1982-1992. Moet er een streep worden getrokken onder het verleden? Het parlement lijkt de rechter te willen aftroeven. “Ik voel me belachelijk als parlementariër,” zegt oud-minister van Justitie en Politie Santokhi in een interview.
Geschiedenis
Nadat Suriname in 1975 onafhankelijk is geworden, heeft Bouterse op 25 februari 1980 met een vijftiental sergeanten, onder wie Ruben Rozendaal, een staatsgreep gepleegd. Twee jaar later, in 1982, zijn veertien Surinamers en één Nederlander, plotseling van hun bed gelicht en gevangen gezet, op het terrein van Fort Zeelandia, zonder proces, door militairen, in de nacht van 8 op 9 december, doodgeschoten. Toenmalig legerleider Bouterse zegt politieke verantwoordelijkheid te dragen voor de dood van deze vijftien mensen, alhoewel hij er niet bij zou zijn geweest, laat staan de opdracht ertoe zou hebben gegeven. Bouterse heeft meermaals aangegeven het als een noodlottig ongeluk te zien, bij de vluchtpoging van gevangenen.
In 1983 verzochten de nabestaanden bij het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties om een oordeel. Een jaar later concludeerde een speciale rapporteur van de commissie dat er standrechtelijke of willekeurige executies hebben plaatsgevonden. Een maand voor de verjaringstermijn, november 2000, is een gerechtelijk onderzoek gestart. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft geassisteerd bij de lijkschouwingen in december 2002. Bouterse liet bij de rechtszittingen verstek gaan. Na diverse wrakingverzoeken van de advocaat van Bouterse, loopt het strafrechtelijk proces tot op de dag van vandaag door. Binnenkort zou de rechter uitspraak doen inzake de decembermoorden.
Doordat Desi Bouterse, voorzitter van de politieke partij Megacombinatie, sinds 2010 president van Suriname is, geniet hij, voor zolang hij president is, immuniteit. Dankzij de onverwachte steun van onder meer de parlementariër van de A Combinatie, oud-rebellenleider Ronnie Brunswijk, de oude rivaal van Bouterse tijdens de Binnenlandse Oorlog, waarin tussen 1986 en 1992 ook mensenrechtenschendingen hebben plaatsgevonden, werd Bouterse in 2010 verkozen tot president. Overigens zijn Bouterse en Brunswijk beide in Nederland veroordeeld wegens drugshandel en is er een internationaal opsporingsbevel uitgevaardigd.
Getuige
Wat er vandaag heeft plaatsgevonden heeft de gemoederen weer doen oplaaien: onder ede heeft voormalig vertrouweling van Bouterse, de mede-couppleger Ruben Rozendaal, verklaard dat Bouterse persoonlijk twee mannen heeft geëxecuteerd op Fort Zeelandia in 1982. Deze Rozendaal is niet alleen getuige in het proces, maar zit zelf ook in het verdachtenbankje. De vraag werpt zich op of de onder ede gedane getuigenis op waarheid berust of dat er een openstaande rekening staat en wat de werkelijke motieven van Rozendaal zijn. Rozendaal beweerde eerder onder ede voor de rechtbank dat Bouterse er op de bewuste avond niet bij was.
Bouterse reageerde die dag op de beschuldigingen door, zoals hij ook reeds in het verleden meermaals heeft gedaan, te beweren dat er een buitenlands, specifiek Nederlands, opgezet plan is om hem aan te pakken. Ook geeft de president aan dat niets hem zal treffen, omdat hij een kind van God is. Dit deed de president en NDP-partijleider tijdens een door zijn partij georganiseerde manifestatie op het Onafhankelijkheidsplein in de buurt van DNA, het presidentieel paleis en Fort Zeelandia.
Generaal pardon
Op deze zelfde dag zou het parlement samenkomen om een immuniteitswet af te kondigen. Er wordt door de initiatiefnemers, parlementariërs behorende tot de coalitiepartijen, beweerd dat er een gat in de wetgeving is aangaande de periode 1982 tot en met 1995. Santokhi, van de oppositiepartij VHP, geeft aan dat dit een ondeugdelijke redenering is, omdat in de voorgestelde wetswijziging de tijdsspanne niet, maar dat het verruimen van het aantal misstappen waar amnestie voor verkregen, verandert. Het strafproces zou bij het aannemen van deze wet gestaakt worden.
Ook werd beweerd dat door de amnestiewetgeving de rust in de samenleving terug zou keren. Carl Breeveld,van de DOE-partij, vindt deze argumentatie niet juist: “Wij hebben niet gemerkt dat de samenleving zich op dit moment bezig houdt met wel of geen amnestie”, maar wel met de sociale en economische ongelijkheid, de anti-corruptiewet en het huisvestigingsprobleem. DOE betreurt het dat het proces niet vrij van politieke inmenging is, mede dankzij het in 2010 kiezen van een president waartegen dit proces toentertijd ook al gaande was.
Echter heeft de vergadering van het parlement uiteindelijk niet kunnen plaatsvinden, omdat er niet een meerderheid van de parlementsleden aanwezig waren (het zogenoemde quorum; de oppositie boycotte de vergadering en twee parlementariërs van de coalitiepartijen verbleven in het buitenland). De emoties bij de oppositiepartijen liepen een dag eerder al hoog op: er werd beweerd dat moordenaars door de wijziging van de immuniteitswet bescherming zullen gaan genieten. De officiële reden dat het wetsvoorstel niet is behandeld, is omdat er meer tijd nodig is om tot een preadvies aan het parlement te komen.
Gevolgen?
De internationale pers pikt het nieuws tot nu toe niet op, behalve dan de Nederlandse. Wel heeft een coalitie van Amerikaanse mensenrechtenorganisaties een gezamenlijke brief geschreven aan de DNA-voorzitter om het wetsvoorstel te verwerpen. Ook Amnesty International spreekt zich uit. Suriname heeft zich onderworpen aan het Inter-Amerikaans Verdrag inzake de rechten van de mens die het stopzetten van de vervolging van de daders van de mensenrechtenschendingen niet toestaan, aldus de Amerikaanse NGO’s. Als de wet er alsnog doorkomt, zal, op zijn minst een deel van, de internationale politiek naar verwachting op haar achterste benen gaan staan.
Kortom: sommige oude vrienden en vijanden schrijven net als dertig jaar geleden wederom geschiedenis. Zijn het persoonlijke belangen die hier worden behartigd of is de immuniteitswet in het belang van Suriname? Overigens ontkent Bouterse iedere betrokkenheid bij de op handen zijnde wetswijziging aangaande de immuniteit. Wat er nu daadwerkelijk heeft plaatsgevonden dertig jaar geleden is nog steeds niet opgehelderd en het recht heeft nog niet gezegevierd. Als buitenstaander vind ik het moeilijk in te schatten welke rekeningen vanuit het verleden open staan en waarom men reageert zoals men reageert. Los daarvan, lijkt het me meer dan helend als het Surinaamse volk in het reine komt met het verleden door de onderste steen boven te brengen. Dat het laatste woord hier nog niet over is geschreven, staat buiten kijf.
Geschiedenis
Nadat Suriname in 1975 onafhankelijk is geworden, heeft Bouterse op 25 februari 1980 met een vijftiental sergeanten, onder wie Ruben Rozendaal, een staatsgreep gepleegd. Twee jaar later, in 1982, zijn veertien Surinamers en één Nederlander, plotseling van hun bed gelicht en gevangen gezet, op het terrein van Fort Zeelandia, zonder proces, door militairen, in de nacht van 8 op 9 december, doodgeschoten. Toenmalig legerleider Bouterse zegt politieke verantwoordelijkheid te dragen voor de dood van deze vijftien mensen, alhoewel hij er niet bij zou zijn geweest, laat staan de opdracht ertoe zou hebben gegeven. Bouterse heeft meermaals aangegeven het als een noodlottig ongeluk te zien, bij de vluchtpoging van gevangenen.
In 1983 verzochten de nabestaanden bij het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties om een oordeel. Een jaar later concludeerde een speciale rapporteur van de commissie dat er standrechtelijke of willekeurige executies hebben plaatsgevonden. Een maand voor de verjaringstermijn, november 2000, is een gerechtelijk onderzoek gestart. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft geassisteerd bij de lijkschouwingen in december 2002. Bouterse liet bij de rechtszittingen verstek gaan. Na diverse wrakingverzoeken van de advocaat van Bouterse, loopt het strafrechtelijk proces tot op de dag van vandaag door. Binnenkort zou de rechter uitspraak doen inzake de decembermoorden.
Doordat Desi Bouterse, voorzitter van de politieke partij Megacombinatie, sinds 2010 president van Suriname is, geniet hij, voor zolang hij president is, immuniteit. Dankzij de onverwachte steun van onder meer de parlementariër van de A Combinatie, oud-rebellenleider Ronnie Brunswijk, de oude rivaal van Bouterse tijdens de Binnenlandse Oorlog, waarin tussen 1986 en 1992 ook mensenrechtenschendingen hebben plaatsgevonden, werd Bouterse in 2010 verkozen tot president. Overigens zijn Bouterse en Brunswijk beide in Nederland veroordeeld wegens drugshandel en is er een internationaal opsporingsbevel uitgevaardigd.
Getuige
Wat er vandaag heeft plaatsgevonden heeft de gemoederen weer doen oplaaien: onder ede heeft voormalig vertrouweling van Bouterse, de mede-couppleger Ruben Rozendaal, verklaard dat Bouterse persoonlijk twee mannen heeft geëxecuteerd op Fort Zeelandia in 1982. Deze Rozendaal is niet alleen getuige in het proces, maar zit zelf ook in het verdachtenbankje. De vraag werpt zich op of de onder ede gedane getuigenis op waarheid berust of dat er een openstaande rekening staat en wat de werkelijke motieven van Rozendaal zijn. Rozendaal beweerde eerder onder ede voor de rechtbank dat Bouterse er op de bewuste avond niet bij was.
Bouterse reageerde die dag op de beschuldigingen door, zoals hij ook reeds in het verleden meermaals heeft gedaan, te beweren dat er een buitenlands, specifiek Nederlands, opgezet plan is om hem aan te pakken. Ook geeft de president aan dat niets hem zal treffen, omdat hij een kind van God is. Dit deed de president en NDP-partijleider tijdens een door zijn partij georganiseerde manifestatie op het Onafhankelijkheidsplein in de buurt van DNA, het presidentieel paleis en Fort Zeelandia.
Generaal pardon
Op deze zelfde dag zou het parlement samenkomen om een immuniteitswet af te kondigen. Er wordt door de initiatiefnemers, parlementariërs behorende tot de coalitiepartijen, beweerd dat er een gat in de wetgeving is aangaande de periode 1982 tot en met 1995. Santokhi, van de oppositiepartij VHP, geeft aan dat dit een ondeugdelijke redenering is, omdat in de voorgestelde wetswijziging de tijdsspanne niet, maar dat het verruimen van het aantal misstappen waar amnestie voor verkregen, verandert. Het strafproces zou bij het aannemen van deze wet gestaakt worden.
Ook werd beweerd dat door de amnestiewetgeving de rust in de samenleving terug zou keren. Carl Breeveld,van de DOE-partij, vindt deze argumentatie niet juist: “Wij hebben niet gemerkt dat de samenleving zich op dit moment bezig houdt met wel of geen amnestie”, maar wel met de sociale en economische ongelijkheid, de anti-corruptiewet en het huisvestigingsprobleem. DOE betreurt het dat het proces niet vrij van politieke inmenging is, mede dankzij het in 2010 kiezen van een president waartegen dit proces toentertijd ook al gaande was.
Echter heeft de vergadering van het parlement uiteindelijk niet kunnen plaatsvinden, omdat er niet een meerderheid van de parlementsleden aanwezig waren (het zogenoemde quorum; de oppositie boycotte de vergadering en twee parlementariërs van de coalitiepartijen verbleven in het buitenland). De emoties bij de oppositiepartijen liepen een dag eerder al hoog op: er werd beweerd dat moordenaars door de wijziging van de immuniteitswet bescherming zullen gaan genieten. De officiële reden dat het wetsvoorstel niet is behandeld, is omdat er meer tijd nodig is om tot een preadvies aan het parlement te komen.
Gevolgen?
De internationale pers pikt het nieuws tot nu toe niet op, behalve dan de Nederlandse. Wel heeft een coalitie van Amerikaanse mensenrechtenorganisaties een gezamenlijke brief geschreven aan de DNA-voorzitter om het wetsvoorstel te verwerpen. Ook Amnesty International spreekt zich uit. Suriname heeft zich onderworpen aan het Inter-Amerikaans Verdrag inzake de rechten van de mens die het stopzetten van de vervolging van de daders van de mensenrechtenschendingen niet toestaan, aldus de Amerikaanse NGO’s. Als de wet er alsnog doorkomt, zal, op zijn minst een deel van, de internationale politiek naar verwachting op haar achterste benen gaan staan.
Kortom: sommige oude vrienden en vijanden schrijven net als dertig jaar geleden wederom geschiedenis. Zijn het persoonlijke belangen die hier worden behartigd of is de immuniteitswet in het belang van Suriname? Overigens ontkent Bouterse iedere betrokkenheid bij de op handen zijnde wetswijziging aangaande de immuniteit. Wat er nu daadwerkelijk heeft plaatsgevonden dertig jaar geleden is nog steeds niet opgehelderd en het recht heeft nog niet gezegevierd. Als buitenstaander vind ik het moeilijk in te schatten welke rekeningen vanuit het verleden open staan en waarom men reageert zoals men reageert. Los daarvan, lijkt het me meer dan helend als het Surinaamse volk in het reine komt met het verleden door de onderste steen boven te brengen. Dat het laatste woord hier nog niet over is geschreven, staat buiten kijf.
Subscribe to:
Posts (Atom)